世聯翻譯公司完成礦產專業領域蒙語翻譯

ТОВЧ МЭДЭЭЛЭЛ
БАРИМТ БИЧГИЙН НЭР:   
 “ЧОЙЛ-УУЛЫН ХАЙЛУУР ЖОНШНЫ ОРДЫН ТЕХНОЛОГИЙН ТУРШИЛТЫН ТАЙЛАН”
Зохиогч: Д.Мөнхбаяр, 2012 он
АЖЛЫН НЭР:   
 “ЧОЙЛ-УУЛЫН ХАЙЛУУР ЖОНШНЫ ОРДЫН ДЭЭЖҮҮДЭД ЯВУУЛСАН ТЕХНОЛОГИЙН СУДАЛГАА”
 
ЗАХИАЛАГЧ БАЙГУУЛЛАГА:          “МАЙНЕРЕЛ” ХХК
 
ГҮЙЦЭТГЭГЧ БАЙГУУЛЛАГА:
АШИГТ МАЛТМАЛЫН ТЕХНОЛОГИЙН БАЯЖУУЛАЛТ, БОЛОВСРУУЛАЛТЫН СУДАЛГАА ШИНЖИЛГЭЭНИЙ “МИНЛАБ” ХХК, УЛААНБААТАР ХОТ
РЕФЕРАТ :
Чойл-уулын хайлуур жоншны ордын хүдрийн технологийн дээжинд бодисын найрлагын судалгааг явуулж,  минералог-минераграф-петрографийн онцлогт дүн шинжилгээ хийсэн.
Хүдрийн бүтцийн хувьд гранобласт, метасоматозлог структуртай, кварцитын цул нягт, шохойны үелэг, занарын хуудаслаг текстуртай байна. Хүдрийн гол эрдэс нь фторт кальцийн дундаж агуулга - 41.43 %, мөн карбонатын дундаж агуулга - 1.65 % байгаа нь карбонатын бага агуулга бүхий хүдэрт тооцогдоно.
Хайлуур жоншны технологийн дээжинд баяжуулалтын судалгааг үйлдвэрт хэрэглэгддэг уламжлалт, түгээмэл үндсэн аргуудаар явуулахыг зорьсон.
Ангилан ялгах-гравитаци-флотаци, флотаци, флотаци-гидроциклоны ангилалт-флотаци гэсэн үндсэн болон хосолсон аргуудыг хэрэглэн  тухайн ордын хүдрийн баяжуулалтын технологийн горимыг тогтоов.
Энэхүү туршилт, судалгааны ажил нь “Минлаб” ХХК ба “Майнерел” ХХК-ийн хооронд хийгдсэн 12/12 тоот гэрээний дагуу хийгдсэн.

 
ГҮЙЦЭТГЭСЭН ХҮМҮҮСИЙН НЭР
 
Д.МӨНХБАЯР – Технологийн туршилтын удирдагч, тайлан бичигч 
 
О.ХОСБАЯР –       Технологийн туршилтын гүйцэтгэгч, баяжуулагч инженер
 
Т.ГАНХУЯГ –       Технологийн туршилтын гүйцэтгэгч, геологич инженер
                         
О.ЧУЛУУНТУЛГА – Химич инженер, химийн шинжилгээ
 
Х.БОЛОРМАА      – Петрографч инженер, бодисын найрлагын судалгаа

ОРШИЛ
 
Хайлуур жонш нь металлург болон химийн үйлдвэрлэл, зарим тусгай салбарууд болох атомын энергетик, гагнуурын материалын чухал түүхий эд болдогоороо эрэлт хэрэгцээ нь байнга өсч байна. Тэрээр мөн бага хэмжээгээр цемент, шохой, эмалийн үйлдвэрлэлд хэрэглэгдэнэ.
Монгол улсын ашигт малтмалын экспортын бүтээгдэхүүний нилээд хувийг эзэлж байдгийн хувьд, флюоритын хаягдал хүдэр дэх агуулгыг багасгах, хайлуур жоншны баяжмалын чанарыг тогтмол дээшлүүлэн  илүү өртөг шингээн үйлдвэрлэх нь олборлогчдын амин чухал сонирхол байдаг нь дамжиггүй.
Энэхүү тайланд Хэнтий аймгийн Галшар сумын нутагт орших Х хайгуулын тусгай зөвшөөрөл бүхий Галшар хайлуур жоншны ордын хүдрийн дээжинд хийсэн технологийн туршилтын үр дүнг тусгалаа. Туршилт хийлгэхээр авчирсан тус ордын хүдрийн дээжийн хайлуур жоншны агуулга 7.93 -59.49 %-ийн хооронд байна.
Дээжийн баяжигдах чанарын технологийн судалгааг явуулахдаа одоогийн байдлаар олборлолтын дараа Монголоос ихэвчлэн экспортонд гаргаж байгаа    бүхэллэг жонш, флотацийн баяжмалыг гарган авах бололцоотой эсэхийг голчлон тусгасан ба уламжлалт судалгааны арга болох хүнд шингэнээр боловсруулах, гравитациар баяжуулах аргуудыг завсрын шатанд хэрэглэн тус баяжуулалтыг явуулав.
Дээр дурьдсан судалгаагаар ангилан ялгалт-гравитаци-флотаци, флотаци, флотаци-гидроциклоны ангилалт-флотаци гэсэн технологийн схемээр туршилтыг явуулан баяжуулалтын горимыг тогтоов.
Флотацийн туршилтыг ФМЛ-3.0 маркийн флотмашин дээр, гравитацийн туршилтыг МОД-0.2 маркийн тунаах машин дээр явууллаа. 
      
1.     БОДИСЫН НАЙРЛАГЫН СУДАЛГАА
1.1.            ТЕХНОЛОГИЙН ТУРШИЛТЫН ДЭЭЖ БЭЛТГЭЛ
Технологийн туршилт хийлгэх зорилгоор Хэнтий аймгийн Галшар сумын нутаг дахь  Чойл-уулын хайлуур жоншны ордын хүдрийн 748 кг дээжийг “Минлаб” ХХК-ийн технологийн цехэд хүлээлгэн өгсөн болно.
Хүдрийн дундаж хэмжээ 185 мм байсан ба технологийн туршилтын дээж бэлтгэлийг зураг №1-д үзүүлсэн схемээр хийв.  
Тусгай бэлтгэсэн талбайд тухайн ордыг төлөөлөн авч ирсэн жоншны хүдрийн чулуулгийн дээжийг жигд тараан тавьж дараахи байдлаар ялгав. Үүнд:
-       Флюоритын цул бүтэцтэй харьцангуй өндөр агуулга бүхий дээж;
-       Кварц-флюоритын судал бүхий дундаж агуулгатай дээж;
-       Кварц-флюоритын брекчийн, хэмхдэсээр цементлэгдсэн хүдрийн бага агуулгатай дээж;
-       Флюоритын бага агуулга бүхий ядуу хүдэр гэсэн 4 хэсэгт хуваан ангилсан ба ангилал тус бүрээс бодисын найрлагын судалгааг явуулахаар тодорхой хэсэг дээжийг цуглуулж аван петрограф-минераграф, минералогийн шинжилгээнд бэлтгэв.
Хэт их овортой чулуулгийн дээжийг хагалж, бутлах замаар ойролцоогоор 200 мм-оос доош хэмжээтэй болгосны дараа + 50 , -50+25, -25+10, -10+5 мм фракцийн хэмжээгээр ялган, жигнэлт хийлээ.
Дээжийг хацар буталгаагаар -5 мм болтол жигд буталсны дараагаар хүдрийг жигд төлөөлөх чанарыг хангах үүднээс конус цагиргийн аргаар 3 удаа хольж бэлтгэсэн.  
Хольсон дээжийг тэнцүү 2 хэсэгт хуваан 1 хэсгийг нөөц болгон үлдээж, нөгөө хэсгийг технологийн баяжуулалтын туршилт явуулах зорилгоор бул буталгаагаар бутлав.
Бул буталгаагаар дээжийг 1 мм хүртэл жигд буталсны дараагаар флотацийн туршилтанд зориулж 0.074 мм буюу 200 меш хэмжээ хүртэл МЛ-3 маркийн тээрмээр оруулж, нунтагласны дараа жигд хуваалт хийж физик, хими, минералог, минераграфийн шинжилгээ хийх дээжийг таслан авсан болно.
 

Анхдагч хүдэр

Хацар буталгаа

Бодисын найрлагын судалгааны дээж сонголт

- 5 мм

+ 5 мм

Бул буталгаа

Конус цагиргийн хуваалт 3 удаа

1/2

1/2

Дубликат дээж

Бөмбөлөгт тээрэм

- 1 мм

- 1 мм

Баяжуулалтын туршилт

Физик, хими, минераграф, минералогийн шинжилгээ

2 мм

Баяжуулалтын бүтээгдэхүүн

Зураг 1.1 Дээж бэлтгэлийн схем

 
1.2.            ПЕТРОГРАФ-МИНЕРАГРАФ-МИНЕРАЛОГИЙН СУДАЛГААНЫ ҮР ДҮН
Гидротермаль-метасоматит чулуулгийн шинж чанар.
Гидротермаль-метасоматит хувирлаар хувирсан чулуулгийн анхдагч чулуулаг нь тектоник хүчтэй эвдрэлийн улмаас брекчлэгдсэн байх ба суларсан бүсээр нь флюоритжилт, кварцжилт зэрэг процессууд явагджээ. Анхдагч чулуулаг нь бүтэц болон найрлагын хувьд хүчиллэг найрлагатай трахириолит байсан байна.
1.       №1  чулуулгийг гаднаас нь харахад цайвар ногоон өнгөтэй, судаллаг бүтэцтэй харагдах ба цайвар ногоон өнгийн флюоритийн судал болон кварцын судлууд нь бие биентэйгээ ээлжлэн салаавчлан байрласан байна. Энд цайвар ногоон өнгийн флюоритийн судлууд нь нарийн ширхэгтэй болон дунд зэргийн, янз бүрийн ширхэгтэй ажиглагдана.
2.      №2  чулуулаг нь бор шаргал өнгөтэй брекчи байна. Энэ брекчийн цементлэгч хэсэг нь флюоритын судлуудаас тогтсон байна. Энэ чулуулаг нь судаллаг-брекчийн төрөлд хамаарагдана.
3.      №4 нь бор хүрэн өнгөтэй харагдах брекчи байна. Мөн энэ брекчийн цементлэгч хэсэг нь флюоритоос голлон тогтсон ба кварц бага агуулгаар оролцжээ. Энэ брекчи нь брекчлэг-массивлаг төрөлд багтана.
 
1.2.1.      МИНЕРАГРАФИЙН ХУРААНГУЙ БИЧИГЛЭЛ:
Аншлиф № 1:   Структур: бичилшигтгээлэг
Текстур: массив
Хүдрийн эрдсийн мөхлөгийн хэмжээ, мм: 0.02-0.1;0.01-0.08;0.005-0.01.
Хүдрийн эрдсийн агуулга (%)

Хүдрийн эрдэс	%	Хүдрийн бус эрдэс	%	Хүдрийн эрдсийн ялгарсан дараалал
магнетит гетит гидрогетит	цөөн цөөн 5.0			магнетит→ гетит→гидрогетит

      
Энэ чулуулаг нь жижиг ширхэгтэй, бор шаргал өнгөтэй байх ба чулуулагт хүдрийн эрдсээс дээр дурьдсан эрдсүүд тодорхойлогдсон боловч тэдгээрийн агуулга бага, цөөн мөхлөгүүд тааралдана.
Магнетитын мөхлөгүүд нь изометрлэг, заримдаа тэгш өнцөгт, шоо хэлбэртэйгээр жигд байдлаар тархан байрлаж, бичилшигтгээлэг структурыг үүсгэжээ. Магнетитын мөхлөгийн хэмжээ 0.02-0.1 мм байна. Магнетитийн зарим мөхлөг дотор мартитийн зөв бус, пластинлаг хэлбэрийн жижиг мөхлөг ажиглагдаж байна.
       Гетитийн жижиг призм, тэгш өнцөгт хэлбэрийн 0.01-0.08 мм хэмжээтэй мөхлөг ганц нэг тааралдана.
Гидрогетит нь хүдрийн бус эрдэст гол төлөв нэвчсэн байдлаар тааралдах бөгөөд заримдаа зөв бус хэлбэртэй мөхлөгүүд болон мөн нарийхан хялгасан судал үүсгэсэн байна. Гидрогетитийн мөхлөгийн хэмжээ 0.005-0.01 мм байна.
Аншлиф № 4:   Структур: бичилшигтгээлэг
Текстур: массив
Хүдрийн эрдсийн мөхлөгийн хэмжээ, мм: 0.02-0.06; 0.001-0.004.
Хүдрийн эрдсийн агуулга, %

Хүдрийн эрдэс	%	Хүдрийн бус эрдэс	%	Хүдрийн эрдсийн ялгарсан дараалал
магнетит гидрогетит	цөөн 0.1			магнетит→ гидрогетит

Энэхүү чулуулаг нь жижиг-дунд зэргийн ширхэгтэй, шаргал хүрэн өнгөтэй харагдана.
Уг чулуулагт хүдрийн эрдэс бараг тааралдахгүй, харин магнетитийн ганц нэг мөхлөг болон гидрогетит харагдана.
Магнетит нь зөв бус, изометрлэг хэлбэртэй тааралдах ба мөхлөгийн хэмжээ 0.02-0.06 мм байна.
Гидрогетит нь хүдрийн бус эрдсийн дунд лимонит хэлбэрээр нэвчиж чулуулгийг шаргал туяатай болгожээ.
Аншлиф № 2:   Структур: бичилшигтгээлэг
Текстур: массив
Хүдрийн эрдсийн мөхлөгийн хэмжээ, мм:  0.04-0.1, 0.001-0.004.
Хүдрийн эрдсийн агуулга, %

Хүдрийн эрдэс	%	Хүдрийн бус эрдэс	%	Хүдрийн эрдсийн ялгарсан дараалал
Магнетит Гидрогетит	Цөөн 1.0			магнетит→ гидрогетит

Чулуулаг нь цайвар ногоон өнгөтэй, судаллаг текстуртэй байх ба микроскопийн судалгаагаар уг чулуулагт хүдрийн эрдсээс ганц нэг магнетитийн мөхлөг болон гидрогетит тодорхойлогдсон.
Магнетитийн изометрлэг хэлбэртэй, 0.04-0.1 мм хэмжээтэй мөхлөг ганц нэг тааралдаж байна.
Гидрогетит нь чулуулгийн зарим хэсэгт нэвчсэн өнгөр байдлаар тааралдаж ойр орчмоо будсаны улмаас бор шаргал туяатай болсон байна. Гидрогетитийн тоосонцор мөхлөгийн хэмжээ нь 0.001-0.004 мм байна.
 
1.2.2.      ПЕТРОГРАФИЙН  ХУРААНГУЙ БИЧИГЛЭЛ:
Шлиф№ 2: Микроскопын тодорхойлолт:  брекчи
Структур : Порфирлог, микропойкилитлог
Текстур:   Брекчлэг
Мөхлөгийн хэмжээ, мм:   0.5-0.6, 0.02-0.1           
Чулуулаг бүрдүүлэгч эрдсийн агуулга, %

Гол

%

Хоёрдугаар

%

Хоёрдогч

%

Дайвар

%

Хэмхдэс 55-60                                      Цемент 35-40
трахириолит- 55-60                                       флюорит 25-30
                                                                           кварц-5-10
Чулуулаг нь тектоник үйлчлэлийн нөлөөгөө хүчтэйгээр бутарч, брекчлэгдэн бие даасан байдлаар хэмхдэслэг хэсгүүдэд хуваагдсан байх бөгөөд завсар орон зайгаар метасоматоз хувирлын нөлөөгөөр үүссэн флюорит, хоёрдогч кварцын мөхлөгүүд цементлэгч байдлаар хөгжсөн байна. 
Бутарч хуваагдсан хэмхдэслэг хэсгүүдэд кварцын цөөн тооны порфир шигтгээнүүд болон жижиг ширхэгтэй үндсэн хэсэг ажиглагдана. Кварцын порфир шигтгээ нь 0.2-0.6 мм хэмжээтэй, изометрлэг хэлбэртэй, мөлгөр зах хүрээтэй тааралдана. 
Үндсэн хэсэг нь кварц хээрийн жоншны 0.02-0.04 мм хэмжээтэй мөхлөгүүдээс голлон тогтсон ба жигд бус талсжилтын улмаас зарим хэсэгт бичил фельзитлаг бүтэцтэй байхад заримдаа сферолитлог, бичилпойкилитлог зэрэг бүтцийг үзүүлсэн байна. Үндсэн хэсэгт оролцож байгаа хээрийн жоншны мөхлөгүүд нь ихэнхдээ калишпатын мөхлөгүүдээр төлөөлөгдсөн бөгөөд эдгээр нь их хэмжээгээр пелитжсэний улмаас бүгд боровтор өнгөтэй болсон харагдана.
Калишпат нь далдлаг ширхэгтэй бичилфельзит, богино таблиц, нарийхан микролитүүд зэргээр төлөөлөгджээ. Зарим хэсэгт кварц, калишпатын мөхлөгүүд нь өөр хоорондоо харилцан зүй тогтол бүхий сферолитлог ургалтыг үүсгэжээ.
Калишпатын мөхлөгүүдийн завсарт кварцын изометрлэг, зөв биш хэлбэрийн мөхлөгүүд 0.02-0.04 мм хэмжээтэйгээр тааралдана. Хэмхдэслэг хэсгүүдийн завсар хооронд флюорит, хоёрдогч кварцын мөхлөгүүд цемент байдлаар хөгжжээ. Флюорит нь сулавтар ягаан өнгөтэй, изометрлэг, зөв бус хэлбэртэй, 0.1-0.8 мм хэмжээтэй мөхлөгүүдийг үүсгэжээ. Флюорит нь кварцтай хамт тааралдана. 
Кварц нь 0.02-0.05 мм хэмжээтэй бичил гранобласт мөхлөгүүдийг үүсгэхээс гадна түүний судал, зурваслаг маягийн тогтцын ханыг даган арай хожуу үүсэлтэй 0.1-0.25 мм хэмжээний босоо баганалаг байдлаар талсжсан байна. 
Мөн түүнчлэн үндсэн хэсэгт болон бутарч суларсан орон зайг даган хүдрийн эрдсийн тэгш өнцөгт, шоо зэрэг идиоморф хэлбэрийн мөхлөгүүд 0.01-0.1 мм хэмжээтэй жижиг мөхлөгүүд жигд тархацтай хөгжжээ. Энэ нь чулуулгийн бага зэргээр хүдэржсэн болохыг  илтгэж байна. 
Шлиф№ 4: Микроскопын тодорхойлолт:   брекчи  
Структур : Псаммопсефитлаг, завсар хоорондын
Текстур: брекчлэг
Мөхлөгийн хэмжээ, мм: 0.1-6.2
Чулуулаг бүрдүүлэгч эрдсийн агуулга, %

Гол

%

Хоёрдугаар

%

Хоёрдогч

%

Акцессор

%

Хэмхдэс 35-40                                                Цемент 55-60
трахириолит- 35-40                                        флюорит 50-55
                                                                           кварц-5
Чулуулаг нь хүчтэй бутрал хэмхэрлийн дүнд үүссэн янз бүрийн жигд бус ширхэгтэй 0.1-6.2 мм хэмжээтэйгээр өнцгөрхөг, хурц шовх үзүүрлэг байдлаар хуваагдсан трахириолитын хэмхдэсүүд болон  тэдгээрийг цементлэсэн хэсгээс бүрдсэн.  
Трахириолитын хэмхдэсүүд нь порфиргүй, афирлаг структуртай, бичилпойкилитлог болон сферолитлог үндсэн хэсэгтэй байна. Трахириолитын хэмхдэсүүд нь кварц, калишпатын  0.02-0.1 мм хэмжээтэй мөхлөгүүдээс бүрдсэн ба эдгээр нь өөр хоорондоо харилцан зүй тогтолт нэг төвөөс гадагш цацарсан сферолитлог ургалтуудыг ихэнхдээ үүсгэжээ.
Эдгээр хэмхдэсүүдийн хоорондох зай завсраар флюоритийн агрегатууд болон хоёрдогч кварцын мөхлөгүүд цементлэгч хэсгийн үүргийг гүйцэтгэсэн байна.
Флюорит нь агрегатаас зөв биш хавтгай хэлбэртэй, изотроп шинжээ хадгалсан, 0.1-2.2 мм хүртэл хэмжээний мөхлөгүүдийг үүсгэжээ. Түүний хавтгайлаг мөхлөг дотор хуваагдлын хялгасан зураасууд түгээмэл ажиглагдана. Мөн зарим хэсэгтээ кварцтай холилдсон бөөгнөрөл үүсгэжээ.
Кварц нь босоо баганалаг хэлбэртэй, 0.02-0.1 мм хэмжээтэй тааралдах ба флюорит дунд жижиг бөөгнөрөл, тасалдсан нарийн судал үүсгэжээ.
Шлиф№ 1: Микроскопын тодорхойлолт:  кварц-флюоритийн хүдэр
Структур: гранобласт, метасоматозлог 
Текстур:   цул
Мөхлөгийн хэмжээ, мм:   0.02-0.1 мм
Чулуулаг бүрдүүлэгч эрдсийн агуулга

Гол

%

Хоёрдугаар

%

Хоёрдогч

%

Дайвар

%

Кварц  -          30-35                                         кварц II                    
флюорит         60-65                                         хүдрийн тоосонцор                                                                   
Чулуулаг нь флюоритизацид хүчтэй өртөж, флюоритийн агрегатуудад нэлэнхүйдээ нэвчигдсэн байх ба ерөнхийдээ кварц, флюоритын мөхлөгүүд нь хоорондоо холилдож, кварц нь карбонаттай хамт сарнимал бөөгнөрлийг үүсгэсэн байна.
Үндсэн массыг флюоритийн мөхлөгүүд бүрдүүлэх бөгөөд тэрээр зөв биш агрегатаас шоо маягийн хэлбэртэй 0.1-0.4 мм хэмжээтэй байна. Массархаг хэсэгтээ флюоритын шоонууд арай тод ягаан өнгийг үзүүлж, өөр хоорондоо тулан байршсан бөгөөд хоёр системийн хуваагдлын зураасаас гадна хялгасан зураас, бичил хагарлууд ажиглагдана. Тэдгээр мөхлөгүүдийн завсар заагаар кварцын жижиг мөхлөгүүд бөөгнөрөл үүсгэж байна. 
Кварц нь 0.004-0.02 мм хэмжээтэй бичил гранобласт мөхлөгүүдийг үүсгэж дан эрдсийн мөхлөгийн бөөгнөрөл үүсгэхийн зэрэгцээ заримдаа карбонатын агрегатуудын хамт тааралдана.  Чулуулагт хүдрийн эрдсийн 0.01-0.04 мм хэмжээтэй жижиг мөхлөгүүд цөөн тааралдаж байна.
 
1.2.3.      Минералогийн шинжилгээний бичиглэл
Флюорит – сулавтар ягаан , цайвар ногоон өнгөтэй, изометрлэг, шоо маягийн зөв бус хэлбэртэй, кварцтай хамт ургалттай, мөхлөгийн хэмжээ 0.1-0.8 мм, зарим тохиолдолд төмрийн усан ислийн хүрэн давхаргаар бүрэгдсэн байна.
Магнетит – хар өнгөтэй, саарал туяатай, мөхлөгүүд нь изометрлэг, заримдаа тэгш өнцөгт, шоо, зөв бус хэлбэртэй тааралдах ба мөхлөгийн хэмжээ нь 0.02-0.1 мм.
Гётит – хүрэн, цайвар шаргал өнгөтэй, жижиг призм, тэгш өнцөгт хэлбэртэй байх ба мөхлөгийн хэмжээ нь 0.01-0.08 мм.
Гидрогетит – бор шаргал, мөхлөгүүд нь зөв бус хэлбэртэй, мөхлөгийн хэмжээ 0.005-0.01 мм байна.
Пирит – гуулин шар өнгийн маш жижиг талстууд /0.01х0.05 мм-ээс 0.15х0.4 мм хүртэл/ байх ба тод металл гялгатай. Талстууд куб болон кубоктаэдр бүтэцтэй байна.
 

Анхдагч дээжийн минералогийн шинжилгээний үр дүн
Хүснэгт 1.1
  

№	Дээжийн №	Лаб №	Дээжийн жин	Бүх фракцийн жин	Хөнгөн фракцийн жин	Хүнд фракцийн жин	Соронзон фракцийн жин	Тоосны жин	Фракцийн жин	Металл зоргодос	Магнетит	Ильменит	Гидроокись	Флюорит	Кварц	Эпидот	Карбонат	Хлорит	Сфен	Циркон	Пирит
1	1	1025	702.0	491.5	11.94	28.07	0.15	478.7	2.83	0.12	16.52	От	0.01	154.78	102.17	Цт	Цт	Цт	Цт	Цт	Цт
2	2	1026	694.0	405.4	9.13	21.46	0.12	481.4	7.38	0.07	9.88	От	0.01	98.24	181.17	Цт	Цт	Цт	Цт	Цт	Цт

 
 Фото1. Хайлуур жоншны хүдрийн чулуулгийн дээжийг зүсэлт хийж харуулсан нь. Тус дээж нь кварц-флюоритийн брекчийн болон кварц флюоритийн хүдрээс бүрдэнэ.  Хүдрийн анхдагч чулуулаг нь трахириолит байх ба тус хүдэрт хэмхдэс байдлаар  оршино. 

Фото 2.Шлиф № 2: CaF2 –флюорит, Fr-хэмхдэс. Хос никольтой.Nikon микроскоп. Өсгөлт 50х
 
Фото 3. Шлиф № 2: CaF2 –флюорит, Fr-хэмхдэс. Дан никольтой. Nikon микроскоп. Өсгөлт 50х
Фото 4. Шлиф № 4: CaF2 –флюорит,  Fr-хэмхдэс. Хос никольтой. Nikon микроскоп. Өсгөлт 50х,
Фото 5. Шлиф № 4: CaF2 –флюорит,  Fr-хэмхдэс. Дан никольтой. Nikon микроскоп. Өсгөлт 50х

Фото 6. Шлиф № 1: CaF2 –флюорит,  Q-кварц. Хос никольтой. Nikon микроскоп. Өсгөлт 50х
 
Фото 7. Шлиф № 1:  CaF2 –флюорит,  Q-кварц. дан никольтой. Nikon микроскоп. Өсгөлт 50х
1.3.            БОДИСЫН НАЙРЛАГЫН СУДАЛГААНЫ ДҮГНЭЛТ
 
1.      Чойл-уулын хайлуур жоншны ордын дээж нь гидротермаль-метасоматит хувирлаар хувирсан чулуулаг бүхий кварц-флюоритын хүдэрт хамаарагдана.
 
2.      Нийт ирсэн хүдрийн хувьд 70 %  нь трахириолитийн хэмхдэс, флюоритоос бүрдсэн кварц-флюоритийн брекчийн хүдэр, харин 30 % нь цул текстур бүхий кварц-флюоритийн хүдэр байна. 
 
3.      Хүдэрт ойролцоогоор 45-50 % нь сулавтар ягаан, цайвар ногоон өнгийн флюорит, 35-40 % нь трахириолитийн хэмхдэс,  10-15 % кварц болон кварц ΙΙ,  5 % хүртэл гидрогётит, гётит, магнетит зэрэг хүдрийн эрдсүүд байна.
 
4.      Флюоритын ордын хувьд гранобласт, метасоматозлог структуртай,  цул нягт, брекчлэг  текстуртай, бага карбонатлаг хүдэрт хамаарагдана.
 
2.      БАЯЖУУЛАЛТЫН ТЕХНОЛОГИЙН СУДАЛГАА
2.1              БАЯЖИГДАХ ЧАНАРЫН СУДЛАХ АРГУУД
Баяжигдах чанарын технологийн судалгааг Хэнтий аймгийн Галшар сумын хайлуур жоншны ордын хүдрийн 748 кг орчим дээжинд явуулсан ажиглалтаар ангилсан 4 хэсэг анхдагч дээжинд жонш ба карбонатын агуулга 7.93-59.49 %, 1.11-1.72 % тус тус байсан. Хүдрийн анхдагч дээжинд хортой хольцийн агуулга P < 0.05 %, S < 0.1 %  байна. Дээжийн чийглэг 1.12 % байна.
Нийт дээжинд дээж №1 -34.86 %, дээж №2 - 32.73 %, дээж №3 -19.54 %, дээж №4-12.87 % байна. Ангилсан дээжийн анхдагч үр дүнг хүснэгт 2.1-д, химийн шинжилгээний үр дүнг хүснэгт 2.2-д, эзэлхүүн жингийн аргаар нягтыг тодорхойлж хүснэгт 2.3-д, шигшиж фракцалсан дээжинд хийсэн  шигшүүрийн шинжилгээний үр дүнг хүснэгт 2.4-д харуулав.
 
ХҮСНЭГТ 2.1: АНГИЛСАН ДЭЭЖИЙН АНХДАГЧ ҮР ДҮНГҮҮД
 

Дээжийн №	Гарц,%	Жин, кг	Чийглэг, %	Хуурай жин, %	Са F2 агуулга, %
01	34.86	260.75	1.12	257.83	59.49
02	32.73	244.82	1.12	242.08	49.57
03	19.54	146.16	1.12	144.52	17.65
04	12.87	96.27	1.12	95.19	7.93
Нийт	100.00	748.0	1.12	739.62	41.43

 
ХҮСНЭГТ 2.2: АНХДАГЧ ДЭЭЖИЙН ХИМИЙН ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ҮР ДҮН
 

Дээж №	CaF2	CaCO3	SiO2	S	P
01	59.49	1.72	29.8	< 0.10	<0.05
02	49.57	1.82	30.72	<0.10	<0.05
03	17.65	1.16	57.31	<0.10	<0.05
04	7.93	1.11	56.72	<0.10	<0.05

 
ХҮСНЭГТ 2.3: АНХДАГЧ ДЭЭЖИЙН ЭЗЭЛХҮҮН ЖИНГИЙН ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ҮР ДҮН
 

Дээж №	1	2	3
Эзэлхүүн-жин, г/дм3	2.97	2.84	2.81	2.71

 
ХҮСНЭГТ 2.4: АНХДАГЧ ДЭЭЖИЙН ШИГШҮҮРИЙН ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ҮР ДҮН
 

Ангилал, мм	Гарц, %	Агуулга, %		Тархалт, %
		CaF2	CaCO3	CaF2	CaCO3
+ 50	34.08	40.82	1.72	33.58	35.62
- 50 + 25	25.23	43.51	1.64	26.49	25.14
- 25 + 10	10.46	41.42	1.59	10.46	10.11
- 10 + 5	4.61	44.29	1.81	4.93	5.07
- 5 + 2.5	4.95	42.14	1.67	5.03	5.02
- 2.5 + 1.25	4.78	41.04	1.28	4.73	3.72
- 1.25 + 0.5	5.26	39.18	1.44	4.97	4.60
- 0.5 + 0.25	2.55	38.48	1.37	2.37	2.12
- 0.25 + 0.125	2.37	40.17	1.75	2.30	2.52
- 0.125+0.063	2.74	39.54	1.71	2.61	2.85
-0.063	2.97	35.18	1.79	2.52	3.23
Нийт	100.00	41.43	1.65	100.00	100.00

 
Технологийн дээжийн баяжигдах чанарыг ангилан ялгах-гравитаци-флотаци, флотаци, флотаци-гидроциклоны ангилалт-флотаци гэсэн үндсэн болон хосолсон  аргуудыг хэрэглэн туршилт явуулж судаллаа.  
Флотацийн туршилтыг ангилсан  дээж тус бүр дээр, харин бусад туршилтыг нийлүүлж хольсон дээжин дээр явууллаа.
Арга бүхэн өөрийн онцлог болон сул, давуу талуудтай. Бүхэллэг жоншыг ангилан ялгалт хийгээд гаргадаг тул өртөг багатай ч, хямд үнэтэй. Гравитацийн баяжмал нь янз бүрийн урвалж бодис хэрэглэхгүй боловч өндөр маркийн баяжмал гарган авах  боломж муутай. Харин флотацийн хувьд өндөр үнэтэй, өндөр агуулга бүхий баяжмал гарган авч болдогоороо бусад аргуудаас давуу талтай, ашигтай байна.
Баяжигдах чанарыг судлах аргын хувилбар №1. Тус дээжийн тодорхой ангиллуудын гравитациар баяжигдах боломжийг судлах, хүнд хөнгөн фракциудыг ялгах зорилгоор 2.9 г/см³ хувийн жин бүхий Туле шингэнээр угаах урьдчилсан туршилтыг явуулав.
Туршилтыг анхдагч дээжин дээр явуулсан ба үр дүнг хүснэгт 2.5-д үзүүлэв.
 
ХҮСНЭГТ 2.5: ХҮНД ШИНГЭНЭЭР УГААСАН ТУРШИЛТЫН ҮР ДҮН  (ρ=2.9  гр/см3)
 

.	Фракцийн төрөл	Гарц, %	Агуулга	Тархалт CaF2, %
			CaF2,  %
	Хүнд	38.39	65.03	57.38
- 50 + 25	Хөнгөн	61.61	30.10	42.62
	Нийт	100.00	43.51	100.0
	Хүнд	26.96	60.73	39.53
- 25 + 10	Хөнгөн	73.04	34.29	60.47
	Нийт	100.00	41.42	100.0
	Хүнд	24.11	69.09	37.61
- 10 + 5	Хөнгөн	75.89	36.41	62.39
	Нийт	100.00	44.29	100.0

 
Анхдагч хүдрийг хүнд шингэнээр харьцангуй боловсруулахад тааруу  агуулгатай жоншны баяжмал гарган авч байна.
Туршилтын үр дүнгээс харахад тухайн фракцийн дээжийг хүнд шингэнээр боловсруулан хайлуур жоншны 60.73-69.09 %-ийн агуулгатай, 37.61-57.38 %-ийн жонш авалттайгаар баяжмал гарган авах боломжтой байна.
Дээрх үр дүнгүүд дээр тулгуурлан бүхэллэг болон флотацийн баяжмалыг гарган авах зорилгоор гравитаци ба флотацийн шат дамжлагыг агуулсан схемийг гарган дараахи аргачлалаар туршилт явууллаа. Үүнд:
Анхдагч хүдрийг 50,25,10,5 мм-ээр ангилан, шигшиж +50 мм, -50+25 мм-ийн ангиллын бүхэллэг жоншыг  агуулгын баримжаагаар ялган авч салгасан.
 -25+10 мм-ийн ангиллалыг тунааж, баяжмалд нь цэвэрлэгээ явуулсны дараагаар хам бүтээгдэхүүнийг – 5 мм-ийн ангиллын хамт нунтагласны дараагаар үндсэн флотацийг явуулсан. Үндсэн флотацийн хаягдлыг хяналтын флотациар давхар хянаж, харин баяжмалыг 4 дараалсан цэвэрлэгээний флотаци явуулж чанарыг сайжруулав. Баяжуулалтын схемийг зураг 1, 2-д үзүүлэв.
Технологийн дээжийн баяжуулалтын үр дүнг хүснэгт 2.4-д үзүүллээ. Лабораторийн туршилтанд рН-ийн орчинг тогтворжуулахад техникийн содыг, хоосон хүдрийн депрессор болон кальцитыг дарах зорилгоор шингэн шилийг, харин цуглуулагч урвалжаар олеат натр ба нарсны тосыг сонгон хэрэглэж, флотацийн шат дамжлагын урвалжийн горимыг дараахи байдлаар тогтоолоо. Үүнд:
 
1.      Техникийн сод
Үндсэн флотаци– 1500 г/т
2.      Техникийн шингэн шил
Үндсэн флотаци – 300 г/т
Хяналтын флотаци – 100 г/т
1 Цэвэрлэх флотаци   – 100 г/т
2 Цэвэрлэх флотаци   – 50 г/т
3.      Олеат натр
Үндсэн флотаци – 500 г/т
Хяналтын флотаци – 100 г/т
1 Цэвэрлэх флотаци – 75 г/т
2 Цэвэрлэх флотаци – 50 г/т
4.      Нарсны тос
Үндсэн флотаци – 160 г/т
Хяналтын флотаци– 60 г/т
1 Цэвэрлэх флотаци – 40 г/т
2 Цэвэрлэх флотаци – 40 г/т
       Флотацийн туршилтын нөхцлүүд:
§    20-22⁰С температур
§    рН – 9-9.5
§  200 меш класс 60-65 %
§  Туршилт явуулах хугацаа 35-40 мин зэрэг болно.
Гравитаци-флотацийн туршилтын үр дүнг хүснэгт 2.4-д үзүүлэв.
 

АНХДАГЧ ДЭЭЖ(500 кг)

ШИГШИЛТ

+ 50 мм

- 50 + 25 мм

- 5 мм

- 10 + 5 мм

- 25 + 10 мм

ТУНААЛТ

ХҮДЭР ЯЛГАЛТ

ФЛОТАЦИ

ХҮДЭР ЯЛГАЛТЫН БАЯЖМАЛ

ТУНААЛТЫН ХАЯГДАЛ

ГРАВИТАЦИЙН БАЯЖМАЛ

ФЛОТАЦИЙН БАЯЖМАЛ

ЭЦСИЙН ХАЯГДАЛ

ХАЯГДАЛ

Зураг 1. Гравитаци-флотацийн баяжуулалтын бүдүүвч схем

ХҮДЭР ЯЛГАЛТ

ТУНААЛТ

ТУНААЛТ

ТУНААЛТ

ХҮДЭР ЯЛГАЛТЫН БАЯЖМАЛ

ГРАВИТАЦИЙН БАЯЖМАЛ

 
 

дээж

Үндсэн флотаци

Баяжмал

Хаягдал

Цэвэрлэх флотаци 1

Хяналтын флотаци

Хаягдал

Баяжмал

Хаягдал

Баяжмал

Хаягдал

Баяжмал

Цэвэрлэх флотаци 3

Цэвэрлэх флотаци 2

Хаягдал

Баяжмал

Цэвэрлэх флотаци 4

Хаягдал

Баяжмал

БАЯЖМАЛ

ХАЯГДАЛ

ХҮСНЭГТ 2.6:ГРАВИТАЦИ-ФЛОТАЦИЙН БАЯЖУУЛАЛТЫН ТУРШИЛТЫН ҮР ДҮН
 

№	Баяжуулалтын бүтээгдэхүүн	Гарц, %	Агуулга	CaF2 авалт, %
			CaF2,  %
	ГРАВИТАЦИ
1	+ 50 мм
	Штуфын баяжмал	17.16	57.18	23.68
	Хаягдал	16.92	24.23	9.90
	Нийт	34.08	41.43	33.58
2	- 50 + 25 мм
	Штуфын баяжмал	14.37	55.13	19.12
	Хаягдал	10.86	28.14	7.37
	Нийт	25.23	43.51	26.49
3	- 25 + 10 мм
	Гравитацийн баяжмал	9.24	42.46	9.47
	Хаягдал	1.22	33.51	0.99
	Нийт	10.46	41.42	10.46
4	-10  + 5 мм
	Гравитацийн баяжмал	4.09	42.35	4.18
	Хаягдал	0.52	59.59	0.75
	Нийт	4.61	44.29	4.93
5	- 5 мм	25.62	39.70	24.55
	Анхдагч дээж	100	41.43	100
	ФЛОТАЦИ
1	Үндсэн флотаци
	Баяжмал /хөөс/	76.12	60.62	111.37
	Хаягдал	45.54	10.41	11.44
	Нийт	121.66	41.83	122.81
2	Хяналтын флотаци
	Баяжмал /хөөс/	9.02	57.28	12.47
	Хаягдал	45.89	12.61	13.97
	Нийт	54.91	19.95	26.44
3	Цэвэрлэх флотаци 1
	Баяжмал /хөөс/	36.52	93.50	82.41
	Хаягдал	40.23	29.83	28.96
	Нийт	76.75	60.12	111.37
4	Цэвэрлэх флотаци 2
	Баяжмал /хөөс/	29.85	72.48	52.22
	Хаягдал	16.41	50.98	20.19
	Нийт	46.26	64.85	72.41
5	Цэвэрлэх флотаци 3
	Баяжмал /хөөс/	8.97	92.06	19.93
	Хаягдал	10.89	3.69	0.97
	Нийт	19.86	43.60	20.90
6	Цэвэрлэх флотаци 4
	Баяжмал /хөөс/	8.36	95.26	19.22
	Хаягдал	3.45	8.53	0.71
	Нийт	11.81	69.92	19.93
	Нийт	38.21	77.47	71.44

 
ХҮСНЭГТ 2.7: ГРАВИТАЦИ-ФЛОТАЦИЙН БАЯЖУУЛАЛТЫН ТУРШИЛТЫН ЕРӨНХИЙ ҮР ДҮН
 

Баяжуулалтын бүтээгдэхүүн	Гарц, %	Агуулга, CaF2, %	CaF2 авалт, %
ШТУФИЙН БАЯЖМАЛ	14.32	75.57	19.16
ФК-75 марк/+50 мм/
ШТУФИЙН БАЯЖМАЛ	8.82	75.42	13.89
ФК-75 марк /-50+25 мм/
ГРАВИТАЦИЙН БАЯЖМАЛ ФГ-85  /-25+5 мм/	16.31	85.46	24.68
ФЛОТАЦИЙН БАЯЖМАЛ	10.15	97.43	17.51
Марк ФФ-95 /-5+0 мм ба тунаахын хаягдал /
НИЙТ ХАЯГДАЛ	50.4	27.75	24.76
АНХДАГЧ ХҮДЭР	100	56.48	100

 
Гравитаци –флотацийн схемээр явуулсан туршилтын үр дүнг стандарт агуулгад шилжүүлэн дээрхи үр дүнг гарган авсан ба нийт хайлуур жонш авалт 85.24  %, баяжмалын гарц 49.6 %  байна.
 
Флотацийн шууд баяжуулалт буюу хувилбар №2
Дараахи байдлаар ангилсан 4 дээжинд флотацийн баяжуулалтын туршилтыг задгай хэлхээгээр явуулав.Үүнд:
-       Флюоритын цул бүтэцтэй харьцангуй өндөр агуулга бүхий дээж;
-       Кварц-флюоритын судал бүхий дундаж агуулгатай дээж;
-       Кварц-флюоритын брекчийн, хэмхдэсээр цементлэгдсэн хүдрийн бага агуулгатай дээж;
-       Флюоритын бага агуулга бүхий ядуу хүдэр.
 
Мөн гравитаци-флотацийн арга болон флотацийн шууд баяжуулалтын аргыг хооронд нь харьцуулах зорилгоор дээжүүдийг хольж, агуулгыг жигдэлсний дараагаар флотацийн туршилтыг явуулсан ба урвалж, бодисын горимыг ижил нөхцөлтэйгээр сонголоо.
 
ХҮСНЭГТ 2.8: ХАЙЛУУР ЖОНШНЫ ХҮДРИЙН ДЭЭЖИЙН ЗАДГАЙ
ХЭЛХЭЭГЭЭР БАЯЖУУЛСАН ФЛОТАЦИЙН ТУРШИЛТЫН ҮР ДҮН

Дээжийн №		Ф-02			Ф-04
Хугацаа, мин		40			40			35
Анхдагч агуулга, %		17.65			7.93
1	Үндсэн флотаци	гарц, %	агуулга,  %	авалт, %	гарц,  %	агуулга,  %	авалт, %	гарц, %	агуулга, %	авалт, %
	Баяжмал /хөөс/	22.97	68.49	89.14	20.96	33.58	88.76	21.18	33.45	89.34
	Хаягдал	77.03	2.49	10.86	79.04	1.13	11.24	78.82	1.07	10.66
	Нийт	100.00	17.65	100.00	100.00	7.93	100.00	100.00	7.93	100.00
2	Хяналтын флотаци
	Баяжмал /хөөс/	10.49	12.18	7.24	4.96	6.17	3.86	4.96	5.42	3.39
	Хаягдал	66.54	0.96	3.62	74.08	0.79	7.38	73.86	0.78	7.27
	Нийт	77.03	2.49	10.86	79.04	1.13	11.24	78.82	1.07	10.66
3	Цэвэрлэх флотаци 1
	Баяжмал /хөөс/	20.11	77.80	88.64	15.26	45.26	87.09	15.80	44.18	88.03
	Хаягдал	2.86	3.09	0.50	5.70	2.32	1.67	5.38	1.93	1.31
	Нийт	22.97	68.49	89.14	20.96	33.58	88.76	21.18	33.45	89.34
4	Цэвэрлэх флотаци 2
	Баяжмал /хөөс/	18.99	81.93	88.15	11.97	45.52	68.71	7.18	85.84	77.72
	Хаягдал	1.12	7.72	0.49	3.29	12.18	18.38	8.62	9.48	10.31
	Нийт	20.11	77.80	88.64	15.26	45.26	87.09	15.80	44.18	88.03
5	Цэвэрлэх флотаци 3
	Баяжмал /хөөс/	18.08	84.99	87.06	8.39	63.82	67.52	6.49	89.72	73.43
	Хаягдал	0.91	21.14	1.09	3.58	2.64	1.19	0.69	49.30	4.29
	Нийт	18.99	81.93	88.15	11.97	45.52	68.71	7.18	85.84	77.72
6	Цэвэрлэх флотаци 4
	Баяжмал /хөөс/	16.52	89.93	84.17	5.82	89.73	65.86	5.21	91.22	59.93
	Хаягдал	1.56	32.70	2.89	2.57	5.13	1.66	1.28	83.64	13.50
	Нийт	18.08	84.99	87.06	8.39	63.82	67.52	6.49	89.72	73.43
Дээжийн №		ТТ-02						ТТ-01
Хугацаа, мин		40			35			40
Анхдагч агуулга, %		49.57						59.49
1	Баяжмал /хөөс/	40.96	87.84	72.58	39.14	92.11	72.73	57.00	87.87	84.19
	Хаягдал	59.04	23.02	27.42	60.86	22.21	27.27	43.00	21.87	15.81
	Нийт	100.00	49.57	100.00	100.00	49.57	100.00	100.00	59.49	100.00
2	Хяналтын флотаци
	Баяжмал /хөөс/	18.51	64.35	24.03	19.84	59.74	23.91	24.92	36.62	15.34
	Хаягдал	40.53	4.15	3.39	41.02	4.06	3.36	18.08	1.55	0.47
	Нийт	59.04	23.02	27.42	60.86	22.21	27.27	43.00	21.87	15.81
3	Цэвэрлэх флотаци 1
	Баяжмал /хөөс/	38.73	91.70	71.65	38.11	93.03	71.52	55.92	88.32	83.02
	Хаягдал	2.23	20.67	0.93	1.03	58.23	1.21	1.08	64.45	1.17
	Нийт	40.96	87.84	72.58	39.14	92.11	72.73	57.00	87.87	84.19
4	Цэвэрлэх флотаци 2
	Баяжмал /хөөс/	36.71	94.04	69.64	36.41	94.16	69.16	54.05	89.78	81.57
	Хаягдал	2.02	49.32	2.01	1.70	68.81	2.36	1.87	46.13	1.45
	Нийт	38.73	91.70	71.65	38.11	93.03	71.52	55.92	88.32	83.02
5	Цэвэрлэх флотаци 3
	Баяжмал /хөөс/	34.82	94.95	66.70	35.44	94.90	67.85	53.02	90.35	80.52
	Хаягдал	1.89	77.11	2.94	0.97	66.95	1.31	1.03	60.65	1.05
	Нийт	36.71	94.04	69.64	36.41	94.16	69.16	54.05	89.78	81.57
6	Цэвэрлэх флотаци 4
	Баяжмал /хөөс/	33.53	96.35	65.17	34.07	96.07	66.03	49.54	96.26	80.16
	Хаягдал	1.29	58.79	1.53	1.37	65.85	1.82	3.48	6.15	0.36
	Нийт	34.82	94.95	66.70	35.44	94.90	67.85	53.02	90.35	80.52

ХҮСНЭГТ 2.7: ФЛОТАЦИЙН ШУУД БАЯЖУУЛАЛТЫН ҮР ДҮН
 

	ФЛОТАЦИ	100.00	41.43	100.00
1	Үндсэн флотаци
	Баяжмал /хөөс/	47.79	82.24	94.86
	Хаягдал	72.04	12.21	21.23
	Нийт	119.83	40.14	116.09
2	Хяналтын флотаци
	Баяжмал /хөөс/	17.87	34.82	15.02
	Хаягдал	42.24	2.85	2.91
	Нийт	60.11	12.36	17.93
3	Цэвэрлэх флотаци 1
	Баяжмал /хөөс/	46.31	81.71	91.34
	Хаягдал	6.14	46.22	6.85
	Нийт	52.45	77.56	98.19
4	Цэвэрлэх флотаци 2
	Баяжмал /хөөс/	42.19	87.90	89.51
	Хаягдал	3.57	32.73	2.82
	Нийт	45.76	83.59	92.33
5	Цэвэрлэх флотаци 3
	Баяжмал /хөөс/	38.42	93.69	86.88
	Хаягдал	2.13	13.23	0.68
	Нийт	40.55	89.46	87.56
6	Цэвэрлэх флотаци 4
	Баяжмал /хөөс/	35.83	96.60	83.54
	Хаягдал	2.59	53.43	3.34
	Нийт	38.42	93.69	86.88
	Нийт	35.83	96.60	83.54

 
Энэхүү технологийн туршилтын үр дүнд ФФС-96 маркийн флотацийн баяжмалыг  96.60 %-ийн жоншны агуулгатайгаар гарган авлаа. Үр дүнд нь жонш авалт 83.54  %,  гарц  35.83% байна.
 
ХҮСНЭГТ 2.8. ГИДРОЦИКЛОНЫ АНГИЛАЛТТАЙ ФЛОТАЦИЙН ТУРШИЛТЫН ҮР ДҮН

	ФЛОТАЦИ	100.00	41.43	100.00
1	Үндсэн флотаци
	Баяжмал /хөөс/	75.97	60.74	111.37
	Хаягдал	45.69	10.37	11.44
	Нийт	121.66	41.83	122.81
2	Хяналтын флотаци
	Баяжмал /хөөс/	9.02	57.28	12.47
	Хаягдал	45.89	12.61	13.97
	Нийт	54.91	19.95	26.44
3	Цэвэрлэх флотаци 1
	Баяжмал /хөөс/	36.52	93.50	82.41
	Хаягдал	40.23	29.83	28.96
	Нийт	76.75	60.12	111.37
4	Гидроциклон
	Элс /доод/	29.85	72.48	52.22
	Халиа/дээд	16.41	50.98	20.19
	Нийт	46.26	64.85	72.41
5	Цэвэрлэх флотаци 2
	Баяжмал /хөөс/	8.78	90.98	19.28
	Хаягдал	8	5.02	0.97
	Нийт	16.78	50.00	20.25
6	Цэвэрлэх флотаци 3
	Баяжмал /хөөс/	8.41	94.69	19.22
	Хаягдал	0.37	6.72	0.06
	Нийт	8.78	90.98	19.28
	Нийт	38.26	77.37	71.44

 
 
Гидроциклоны ангилалт  хэрэглэн явуулсан туршилтын үр дүнд 94.69 %-ийн хайлуур жоншны агуулга бүхий флотацийн баяжмалыг 71.44 %-ийн авалттайгаар гарган авлаа. Баяжмалын гарц  38.26  % байна. Баяжмалын агуулга, жонш авалт өмнөх туршилттай харьцуулахад бага байгаа нь флотацийн цэвэрлэгээний 1 шат дутуу хийсэнтэй холбоотой, нөгөө талаар 1 шат дамжлагыг хэмнэснээр тодорхой хэмжээний хэмнэл байж болох юм.
 

Зураг 3. Гидроциклон ашиглан флотацийн аргаар баяжуулсан технологийн схем

Хаягдал

БАЯЖМАЛ

Анхдагч дээж

ХАЯГДАЛ

Бөмбөлөгт тээрэм

Дээд бүтээгдэхүүн

Гидроциклон

ЦЭВЭРЛЭХ ФЛОТАЦИ 1

Хаягдал

Баяжмал

Доод бүтээгдэхүүн

Дээд бүтээгдэхүүн

ЦЭВЭРЛЭХ ФЛОТАЦИ 2

Хаягдал

Баяжмал

ХЯНАЛТЫН ФЛОТАЦИ

Баяжмал

ҮНДСЭН ФЛОТАЦИ

Баяжмал

Хаягдал

Гидроциклон

Доод бүтээгдэхүүн

ДҮГНЭЛТ
1.      Чойл-уулын орд нь кварц-флюоритын төрлийн ордод хамаарна.
 
2.      Баяжигдах чанарын технологийн судалгааг 41.43 %-ийн агуулга бүхий хүдрийн дээжин дээр явуулсан. Технологийн туршилтын үр дүнд ФК-75, ФГ-85,  ФФ-95 маркийн хайлуур жоншны баяжмал гарган авах боломжтой нь тогтоогдлоо. Үүнд:
-          Гравитаци-флотацийн хосолсон аргаар гарган авах үед ФК-75 маркийн бүхэллэг жоншны баяжмалын гарц 23.14 %, ФГ-85 маркийн гравитацийн баяжмалын гарц 16.31 %, ФФ-95 маркийн жоншны флотацийн баяжмалын гарц 8.36 % тус тус байсан ба хайлуур жонш авалт 85.24  %, нийт баяжмалын гарц 49.6 %  байна.
-          Флотацийн аргаар шууд баяжуулах үед ФФ-96 маркийн флотацийн гарц 35.83%, жонш авалт  83.54  %-тай байна.
-          Гидроциклоны тусламжтайгаар ангилалт хийсэн флотацийн баяжуулалтын үед баяжмалын гарц   38.26 %, жонш авалт  71.44  %-тай байх ба агуулга нь 94.69 % байна.
 
3.      Хүдэрт ангилан ялгалтаар баяжуулан авч болох бүхэллэг хэсгүүд байна.
 
4.      Хүдэр нь гравитацийн аргаар баяжигдах нь дунд зэрэг байх ба өндөр маркийн  гравитацийн баяжмал гарган авах боломж муу байна.
 
5.      Хүдрийг флотацийн аргаар хамгийн сайн үзүүлэлттэйгээр баяжуулж байгаа ба энэ нь карбонатын агуулга бага, флюорит-кварцаас үндсэндээ тогтож байгаагаар тайлбарлагдана.
 
6.      Чойл-уулын хайлуур жоншны ордын хүдэр нь хөнгөн баяжигдах хүдрийн ангилалд хамаарагдана.
 
7.      Хүдрийн дээжинд эзэлхүүн жингийн аргаар нягтыг тодорхойлоход 2.71-2.97 г/дм³ байсан ба дундаж нягт 2.85 г/дм³ байлаа.
 
НОМ ЗҮЙ
 
1     N.L. Weiss., “SME Mineral Processing Handbook”
2     Р.Юбельт ”Определитель минералов”, Москва, 1978, Изд-во “Мир”
3        Толковый металлургический словарь., Москва , 1989, Изд-во“Русский язык”
4        13. Бергер Г.С., Орел М.А., Попов Е.Л. Полупромышленные истытания руд на обогатимость. М., Недра, 1984.
5        31. Вопросы теории и технологии флотации руд / Богданов О.С., Поднек А.К., Хайнман В.Я. -Труды института Механобр. -124. -1974. -288 с.
 世聯翻譯公司完成礦產專業領域蒙語翻譯